Psychologia.XMC.PL

Poniższe kompetencje determinują stopień, w jakim radzimy sobie z innymi.

• Empatia – Uświadamianie sobie uczuć, potrzeb i niepokojów innych osób
• Rozumienie innych – wyczuwanie uczuć i punktów widzenia innych osób oraz aktywne zainteresowanie ich troskami, niepokojami i zmartwieniami;
• Doskonalenie innych – wyczuwanie u innych potrzeby rozwoju i rozwijanie ich zdolności;
• Nastawienie usługowe – uprzedzanie, rozpoznawanie i zaspokajanie potrzeb klientów;
• Wspieranie różnorodności – tworzenie i podtrzymywanie szans na osiągnięcia dzięki wykorzystywaniu ludzi o wyraźnie zarysowanych różnicach indywidualnych;
• Świadomość polityczna – rozpoznawanie emocjonalnych prądów grupy i stosunków wśród osób zaliczanych do elity politycznej.
• Umiejętności społeczne – Umiejętność wzbudzania u innych pożądanych reakcji
• Wpływanie na innych – opanowanie metod skutecznego przekonywania;
• Porozumienie – słuchanie bez uprzedzeń i wysyłanie przekonujących komunikatów;
  Łagodzenie konfliktów – pośredniczenie w sporach i rozwiązywaniu ich;
• Przewodzenie – inspirowanie jednostek i grup lub kierowanie nimi;
• Katalizowanie zmian – inicjowanie zmian lub kierowanie nimi;
• Tworzenie więzi – pielęgnowanie instrumentalnych stosunków z innymi;
• Współpraca – praca z innymi dla osiągnięcia wspólnego celu dążeń;

Umiejętności zespołowe – organizowanie grup i większych zbiorowości społecznych dla osiągnięcia wspólnego celu.
Jest to, zatem bardzo pokaźna lista umiejętności, których posiadanie gwarantuje życiowy sukces, niezależnie od skali inteligencji intelektualnej. Goleman zauważa, że umiejętności te uzupełniają zdolności intelektualne i stąd konkluzja, że te dwa rodzaje inteligencji: intelektualna i emocjonalna są wyrazem aktywności różnych części naszego mózgu.

Na pracy kory mózgowej opiera się przede wszystkim inteligencja intelektualna, a inteligencja emocjonalna skupia się w obszarach podkorowych, wynika z ich działania, ale jednocześnie harmonijnie łączy się z praca ośrodków intelektualnych. W tym ujęciu inteligencji emocjonalnej wychowuje się właśnie dzieci w amerykańskich szkołach, aby optymalnie zwiększy możliwość osiągnięcia przez nie sukcesu w życiu.

Inteligencja rozumiana tradycyjnie (a więc jako miara intelektualnego funkcjonowania człowieka) nie decyduje wcale o sukcesach i powodzeniu w życiu. świadczą o tym łatwe do sprawdzenia fakty, takie jak np. trudności adaptacyjne przysłowiowych „intelektualistów”, nieumiejętność „sprzedania” własnych, wysokich czasem kwalifikacji. Nie zawsze idą one w parze z życiową operatywnością czy łatwością nawiązywania pozytywnych kontaktów międzyludzkich. O powodzeniu decydują raczej emocje niż intelekt.

Mówiąc ściślej – raczej umiejętność przystosowania się do sytuacji niż szybkość dokonywania operacji intelektualnych. Chodzi zwłaszcza o sytuacje społeczne, tj. dotyczące relacji, związków i współdziałania z innymi ludźmi, bo z takimi sytuacjami w tak zwanym normalnym życiu mamy najczęściej do czynienia. Warto jednak pamiętać, iż rzecz dotyczy umiejętności przystosowywania się do sytuacji każdego rodzaju. Najwięcej zależy od naszej umiejętności kontroli emocji i współdziałania z innymi ludźmi. Autor prezentuje także sposoby, jak można wzmóc współpracę między naszą inteligencją racjonalną i emocjonalną, by osiągnąć życiowy sukces.

Wysoka inteligencja emocjonalna sama w sobie nie gwarantuje jednak, że osoba odznaczająca się nią potrafi wykorzystać umiejętności emocjonalne w pracy. Oznacza ona tylko tyle, że osoba ta ma bardzo dobre potencjalne możliwości nauczenia się tych umiejętności. Można, bowiem mieć dużą zdolność empatii, ale nie mieć nabytych, czyli wyuczonych umiejętności, które przekładają się np. na znakomitą obsługę klientów, świetne trenowanie zawodników, bycie znakomitym wychowawcą. Daniel Goleman w swoich książkach zwraca uwagę na niektóre błędne poglądy dotyczące tego tematu:

Po pierwsze, inteligencja emocjonalna nie oznacza po prostu „bycia miłym”. W kluczowych momentach może ona wymagać nie tyle „bycia miłym”, ile – na przykład – jednoznacznego i bezpośredniego przedstawienia komuś niewygodnej, ale mającej dalekosiężne skutki prawdy, której ten ktoś unika jak ognia. Jak wiemy, jest to asertywność.

Po drugie, nie jest ona równoznaczna z pozbyciem się kontroli nad uczuciami, ze spuszczeniem ich z wodzy. Oznacza ona raczej takie kierowanie nimi, by były wyrażane odpowiednio i skutecznie. Krótko mówiąc, emocje, które wyrywają się spod kontroli, mogą z mądrego zrobić głupiego.

Po trzecie, nie jest prawdą, że kobiety mają wyższą inteligencję emocjonalną niż mężczyźni. Niektórzy z nich odznaczają się taką samą empatią jak najbardziej wrażliwe na kłopoty i cierpienia innych osób kobiety, natomiast niektóre kobiety potrafią przeciwstawić się stresowi z taką samą niezłomnością jak najbardziej odporni emocjonalnie mężczyźni.
I po czwarte, poziom inteligencji emocjonalnej – w odróżnieniu od ilorazu inteligencji – nie jest ukształtowany genetycznie ani nie kształtuje się we wczesnym dzieciństwie. Dzięki elastycznym połączeniom mózgowym nie jesteśmy skazani na taki czy inny temperament.

Inteligencji emocjonalnej można się bowiem wyuczyć i rozwija się ona przez całe życie w wyniku naszych doświadczeń, a zatem może stale wzrastać. Potocznie nazywa się to dojrzałością. Z badań wynika, że sukces w znacznie większym stopniu zależy od umiejętności inteligentnego posługiwania się emocjami, czyli inteligencji emocjonalnej (EQ) niż od ilorazu inteligencji. Od emocji zależy nasz sposób odbierania świata, ludzi, wydarzeń oraz to, w jaki sposób na to wszystko reagujemy.

Nasze reakcje przekładają się z kolei na efektywność naszych działań. Ogólnie mówiąc inteligencja emocjonalna to umiejętność dostrzegania i rozpoznawania emocji oraz zdolność kierowania nimi w taki sposób, aby osiągnąć zamierzone cele. Odnosi się to również do relacji interpersonalnych. Osoba inteligentna emocjonalnie potrafi rozpoznawać emocje i motywy zachowania innych oraz umiejętnie nimi kierować.

Każdy sukces jest źródłem satysfakcji i pozytywnych emocji, jednak ważne jest też utrzymanie dobrej passy. Kluczowa jest tu umiejętność walki z rutyną i syndromem wypalenia zawodowego oraz zdolność wywoływania pozytywnych stanów emocjonalnych u siebie oraz u otaczających nas ludzi – kompetencje typowe dla osób emocjonalnie inteligentnych. Umiejętne zarządzanie emocjami pozwala na łatwiejsze radzenie sobie zwłaszcza w czasach trudnych, kiedy mamy do czynienia z recesją i wynikającą z niej większą konkurencją na rynku pracy. Inteligencja emocjonalna dostarcza nam tak potrzebnej obecnie wiary w siebie, akceptacji i umiejętności przystosowania się do zmian, chęci uczenia się i determinacji w dążeniu do celu.

Inteligencja emocjonalna to potencjał emocjonalny, który umiejętnie wykorzystany przeradza się w konkretne emocjonalne kompetencje, umiejętności. Inaczej inteligencja emocjonalna to inteligentne zarządzanie emocjami. Człowiek emocjonalnie inteligentny potrafi rozpoznawać, nazywać własne emocje oraz emocje innych osób. I wie, w jaki sposób tę niezwykle cenną wiedzę wykorzystać w codziennym życiu. Dzięki inteligencji emocjonalnej potrafimy zgodnie współpracować z innymi ludźmi, konstruktywnie rozwiązywać konflikty, być empatyczni, nawiązywać nowe kontakty, przyjmować krytykę innych i wykorzystywać ją do dalszego własnego rozwoju, jasno określać realne do osiągnięcia dla nas cele, pokonywać stres itp. Badania pokazują, iż właśnie inteligentni emocjonalnie pracownicy decydują o sukcesach firm, w których pracują.

W coraz większej ilości firm kandydat inteligentny emocjonalnie ma większe szanse na uzyskanie dobrej pracy. I z całą pewnością ta tendencja będzie się rozszerzała. Stąd byłoby dobrze, aby nasze dzieci były do tych oczekiwań przygotowane. Problematyka związana z rozwijaniem kompetencji emocjonalnych powoli „wkracza” na uniwersytety. Zanim jednak trafi do szkół czy przedszkoli minie jeszcze sporo czasu. W Ameryce głównie w prywatnych placówkach kształcenia i wychowania zajęcia, podczas których rozwija się u dzieci inteligencję emocjonalną, są włączone do całości programu nauczania. Dzięki niej jesteśmy samoświadomi.

Goleman zauważa jeszcze jedną ważną rzecz, przypuszcza, że to właśnie niski poziom inteligencji emocjonalnej jest przyczyną głębokich kryzysów społecznych przejawiających się w gwałtownym wzroście przestępstw, samobójstw i narkomanii wśród młodzieży. Uważa, że „receptą na te dolegliwości publiczne jest poświęcenie większej uwagi emocjonalnym i społecznym umiejętnościom naszych dzieci i naszym własnym oraz intensywniejsze kształcenie i doskonalenie tych przymiotów ludzkiego serca”. Twierdzi, że nauczanie, w którym zaniedbuje się składniki inteligencji emocjonalnej, kładąc główny nacisk na wiedzę, jest nauczaniem nieodpowiednim.

Nie przygotowuje ono uczniów do rozwiązywania życiowych zadań,świadomego kierowania własnym życiem i osiągania sukcesów. Proces kształtowania inteligencji emocjonalnej powinien przebiegać według ustalonych reguł postępowania pedagogicznego. Ich pierwowzoru należy doszukiwać się w ogólnych zasadach nauczania – uczenia się i wychowania, które rekomenduje zarówno nowoczesna dydaktyka, jak i psychologia pedagogiczna. Są to zasady następujące: zasada motywacji, zasada aktywności, zasada praktyczności, zasada bezpośredniości, zasada receptywności, zasada systemowości, zasada trwałości i zasada zespołowości.

Znamy wielu ludzi, którzy mimo wysokich zdolności intelektualnych i sprawności umysłowych nie uzyskują zadowalających wyników w nauce, pracy zawodowej i w życiu osobistym. Stają się zaledwie przeciętnymi uczniami i studentami, z trudem radzą sobie w biznesie czy w działalności edukacyjnej, nie potrafią komunikować się z innymi, są wyjątkowo „toksycznymi” przełożonymi, kierownikami, nauczycielami i rodzicami, z łatwością popadają w różne nałogi bądź stany depresyjno-maniakalne i lękowe. Karierę zawodową, naukową, polityczną, aktorską, wojskową i dowódczą robią natomiast osoby, które mają wysoki wskaźnik emocjonalnej inteligencji. One to osiągają sukcesy w nauce, sprawdzają się w roli prezydentów, ministrów, menedżerów, liderów grup zadaniowych, konferansjerów, adwokatów, kuratorów społecznych itp., choć nierzadko mają tylko „średni” iloraz inteligencji

Należy stwierdzić, że dziś oprócz inteligencji, wybitnych zdolności i talentów, dyplomu renomowanej uczelni czy pochlebnych referencji, na każdym stanowisku kierowniczym trzeba posiadać wysoki wskaźnik EQ. To on zapewnia skuteczność i efektywność przewodzenia grupami zadaniowymi, warunkuje karierę zawodową i życiową, umożliwia bezkonfliktową pracę danego zespołu ludzi oraz służy w dużej mierze modyfikacji stanu stresu i przywracaniu w naszym organizmie homeostazy psychosomatycznej. Emocjonalna inteligencja to swoista „pożywka” dla tych wszystkich, którym zależy na odnoszeniu sukcesów u progu XXI wieku.