Inteligencja Emocjonalna
Daniel Goleman, autor książek o inteligencji emocjonalnej, pracownik naukowy Harvardu, prowadził przez wiele lat badania, które zakwestionowały po raz pierwszy zasadność otaczanego wielkim kultem ilorazu inteligencji – szeroko rozpowszechnioną opinię, że do osiągnięcia sukcesu jest potrzebny sam intelekt. Testy na iloraz inteligencji nie były niezawodne, ponieważ osoby z wysokim ilorazem często kiepsko dawały sobie radę w pracy, a te z miernym – pracowały bardzo dobrze.
Często ludzie o wybitnej inteligencji postępują irracjonalnie, wręcz beznadziejnie głupio. Inteligencja, którą wykazujemy się w nauce, ma niewiele wspólnego z życiem emocjonalnym. Nawet osoby o wysokim ilorazie inteligencji mogą nieudolnie kierować swym życiem prywatnym, dawać się ponosić nieokiełznanym emocjom i działać pod wpływem niekontrolowanych impulsów.
Wnikliwa analiza rzeczywistych umiejętności, dzięki którym odnosimy sukcesy we wszystkich rodzajach zawodów i organizacji, wykazała, że w decydowaniu o wybitnych osiągnięciach zawodowych iloraz inteligencji zajmuje drugie miejsce po inteligencji emocjonalnej. Ma ona fundamentalne znaczenie dla wybitnych osiągnięć w pracy niemal we wszystkich zawodach i na wszystkich stanowiskach.
Inteligencja emocjonalna wg Daniela Golemana są to zdolności rozpoznawania przez nas naszych własnych uczuć i uczuć innych, zdolności motywowania się i kierowania emocjami zarówno naszymi własnymi, jak i osób, z którymi łączą nas jakieś więzi. Krótko mówiąc, jest to panowanie nad naszymi emocjami i ich wykorzystywanie do osiągnięcia sukcesu. Są to zdolności odmienne od inteligencji akademickiej, czyli umiejętności czysto intelektualnych, mierzonych ilorazem inteligencji, ale je uzupełniające.
Wiele osób, które mają wiedzę książkową, ale cierpią na niedostatek inteligencji emocjonalnej, pracuje dla ludzi o niższym ilorazie inteligencji, górujących nad nimi umiejętnościami z zakresu inteligencji emocjonalnej. Sukces człowieka zależy tylko w 20% od intelektu, a aż w 80% od umiejętności zarządzania emocjami. Choć niektórzy uważają tę arytmetykę za chwyt reklamowy, nie sposób nie docenić wpływu inteligencji emocjonalnej (EQ) na efektywność podejmowanych przez nas działań. Goleman do EQ zaliczył pięć podstawowych dziedzin:
1. Samoświadomość. Znajomość własnych emocji. Podstawą inteligencji emocjonalnej jest samoświadomość – rozpoznawanie uczucia w chwili, kiedy nas ogarnia. Niezdolność rozpoznania naszych prawdziwych uczuć wydaje nas na ich łaskę i niełaskę. Osoby, które orientują się w swoich uczuciach, lepiej kierują swoim życiem.
2. Samoregulację. Kierowanie emocjami. Jest to min. zdolność uspokajania się (podstawowa umiejętność życiowa), otrząsania ze smutku, niepokoju i irytacji. Osoby, u których zdolność ta jest słabo rozwinięta, muszą stale walczyć z niemiłymi uczuciami, natomiast te, które posiadają ją w dużym stopniu, potrafią o wiele szybciej dojść do równowagi po porażkach i niepowodzeniach.
3. Motywację. Zdolność motywowania się. Podporządkowanie emocji obranym celom ma zasadnicze znaczenie dla koncentracji uwagi, samo motywacji i opanowania oraz twórczej pracy. Samokontrola emocjonalna – odkładanie w czasie zaspokajania pragnień i tłumienie popędliwości – leży u podstaw wszelkich osiągnięć, a zdolność wprawiania się w stan „uniesienia twórczego” (uskrzydlenia) umożliwia wybitne osiągnięcia we wszystkich dziedzinach. „Nie ma chyba bardziej podstawowej umiejętności psychicznej niż zdolność przeciwstawiania się impulsowi. Leży ona u podstaw całej samokontroli emocjonalnej, ponieważ wszystkie emocje z samej swej natury są źródłem bodźców do działania. Ogromną rolę odgrywa też optymizm (realistyczny) i nadzieja (niepowodzenie to wynik czegoś, co można zmienić!).
4. Empatię. Rozpoznawanie emocji u innych. Empatia, opierająca się na własnej samoświadomości uczuciowej, jest fundamentalną umiejętnością obcowania z ludźmi. Osoby posiadające zdolność empatii są bardziej wyczulone na subtelne sygnały społeczne wskazujące, czego chcą inni lub, czego im potrzeba. Dzięki temu sprawdzają się w zawodach wymagających troskliwości i opieki na d innymi, oraz w zarządzaniu, są lepszymi nauczycielami i sprzedawcami.
5. Umiejętności. Nawiązywanie i podtrzymywanie związków z innymi. Sztuka nawiązywania kontaktów polega w dużej mierze na umiejętności kierowania emocjami innych osób. Są to zdolności, które zapewniają popularność, pełnienie ról przywódczych i skuteczność w stosunkach interpersonalnych. Goleman kreuje pojęcie kompetencji osobistych i społecznych, wywodzących się z inteligencji emocjonalnej:
Kompetencja Osobista
Kompetencje te determinują stopień, w jakim radzimy sobie z samym sobą
Świadomość
Wiedza o swoich stanach wewnętrznych, preferencjach, możliwościach i intuicyjnych ocenach
Świadomość emocjonalna – rozpoznawanie swoich emocji;
Poprawna samoocena – poznanie swoich silnych stron i ograniczeń;
Wiara w siebie – silne poczucie własnej wartości i świadomość swoich możliwości oraz fachowych umiejętności.
Samoregulacja
Panowanie nad swoimi stanami wewnętrznymi, impulsami i możliwościami
Samokontrola – kontrolowanie szkodliwych emocji i impulsów;
Spolegliwość – utrzymywanie norm uczciwości i prawości;
Sumienność – przyjmowanie odpowiedzialności za swoje działania;
Przystosowalność – elastyczność w dostosowaniu się do zmian;
Innowacyjność – łatwe przyjmowanie nowatorskich pomysłów i podejść oraz nowych informacji.
Motywacja
Skłonności emocjonalne, które prowadzą do nowych celów lub ułatwiają ich osiągnięcie
Dążenie do osiągnięć – starania o lepsze wyniki albo spełnienie kryteriów doskonałości;
Zaangażowanie – utożsamianie swoich celów z celami grupy lub organizacji;
Inicjatywa – gotowość do wykorzystywania szans i okazji;
Optymizm – wytrwałość w dążeniach do osiągnięcia wytyczonego celu mimo przeszkód i niepowodzeń.
